Foute prionen blijken besmettelijk. Zwitserse onderzoekers ontwikkelden op basis daarvan een handige procedure om grote hoeveelheden van die prionen in het laboratorium te verkrijgen.
Dr Claudio Soto en zijn medewerkers bij het Zwitserse bedrijf Serono S.A. hebben een nieuwe procedure ontwikkeld voor het aantonen van prionziekten. Bij prionziekten, waaronder BSE, scrapie en de ziekte van Creutzfeld-Jacob, worden de hersenen aangetast. Stanley Prusiner, Nobelprijswinnaar in 1997, lanceerde de hypothese dat bij deze ziekte sprake is van fout gevouwen prionen – een type klein eiwit – die gezonde prionen vervolgens ook fout laten opvouwen. Tot nog toe valt de ziekte enkel te bewijzen door onderzoek aan het hersenweefsel van overleden slachtoffers.
Het Zwitserse onderzoek ondersteunt de nog omstreden hypothese van Prusiner. De onderzoekers verzamelden kleine hoeveelheden abnormaal prioneiwit uit hamsters die waren geïnfecteerd met scrapie. Ze mengden het met grote hoeveelheden prioneiwitten van gezonde hamsters, waarna zeer snel de normale prioneiwitten veranderden in abnormale. Vervolgens maakten de onderzoekers de aggregaten van eiwitten los met ultrageluid, waarna ze de procedure konden herhalen. Na een dag kon het laboratorium zo een grote hoeveelheid abnormale prionen oogsten. Ze noemen de techniek Protein Misfolding Cyclic Amplification.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
Detectiedrempel
Dat de abnormale prionen ervoor zorgen dat de normale prionen dezelfde afwijkende vorm aannemen, vormt een belangrijke ondersteuning van Prusiners hypothese. De onderzoekers hopen dat hun procedure nu ook kan bijdragen aan verder begrip van de biologie van prionen en het vinden van aangrijpingspunten voor bestrijding van de ziekte. Ze proberen onder meer de abnormale prionen ook in bloed aan te tonen en daaruit te kunnen isoleren. Een groot probleem is tot nog toe dat de hoeveelheden prionen in de eerste stadia van de ziekte zeer klein zijn. De techniek om met enkele foute prionen een grote hoeveelheid abnormale prionen te verkrijgen, verlaagt de detectiedrempel.
Met dit onderzoek, inmiddels gepubliceerd in Nature, zijn voor de eerste keer prionen in vitro zijn verkregen, met een efficiëntie die groter is dan in vivo, ofwel in levend materiaal. Het zal nog even duren voor daadwerkelijk deze procedure een praktische meetmethode kan opleveren. Niettemin biedt het uitzicht op testen die kunnen worden toegepast bij dode runderen jonger dan dertig maanden, en op termijn zelfs bij levende dieren en mensen.
