Nijmegen (NL) – Een experimenteel medicijn gaat de strijd aan met afstotingsziekten.


Na een beenmergtransplantatie breekt een cruciale tijd aan voor de patiënt. Accepteert het lichaam het donorweefsel of niet? Ook het omgekeerde is mogelijk: de omgekeerde afstotingsreactie. Daarbij vallen cellen uit het donorweefsel weefsels van de patiënt aan. Hierdoor ontstaat een levensbedreigende situatie. Op twintig april promoveert drs Ypke van Oosterhout aan het Universitair Medisch Centrum St. Radboud in Nijmegen op zijn onderzoek naar deze omgekeerde afstotingsziekte. Hij ontwikkelde een listig medicijn.
Mensen met bloedkanker (leukemie) krijgen vaak behandelingen met radioactieve straling om alle kankercellen in hun bloed te doden. Hierbij sterven ook gezonde cellen af, waaronder witte bloedcellen. Deze beschermen de patiënt normaal gesproken tegen ziekteverwekkers. Een geslaagde beenmergtransplantatie brengt de verzwakte weerstand van de behandelde patiënt weer op peil. Beenmerg produceert namelijk bloedvormende stamcellen. Hieruit ontstaat later een gezonde nieuwe populatie van witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes.
Dertig tot zeventig procent van de patiënten met een beenmergtransplantatie krijgt echter binnen honderd dagen een omgekeerde afstotingsreactie. De witte bloedcellen in het donor-beenmerg – die onderdeel vormen van het afweersysteem van de donor – vallen dan het voor hun vreemde lichaam aan. Dit leidt bij één op de tien patiënten tot blaarvorming, huidloslating, aantasting van de leverfunctie en hevige maag-darmstoornissen. Het merendeel van deze patiënten overlijdt hieraan.
Op de afdeling Hematologie in het Nijmeegse universiteitsziekenhuis ontwikkelde drs Ypke van Oosterhout een medicijn tegen de omgekeerde afstotingsziekte. Het bevat antilichamen, opgebouwd uit vier eiwitketens, gekoppeld met een gif. De antilichamen zoeken en binden de donorcellen die zich tegen het lichaam van de patiënt keren. Deze cellen halen het antilichaam als een soort paard van Troje binnen, niet bewust van het gif dat eraan vastzit. Eenmaal in de cel schakelt het gif de ontspoorde witte bloedcel uit.

Ellen Althuizen