Met behulp van de DNA-bewerkingstechniek CRISPR is een tabaksplant gemaakt die de laagste hoeveelheid nicotine ooit bevat. Het kan een grote stap voorwaarts zijn naar de productie van niet-verslavende sigaretten.
Biochemici Felix Stehle en Julia Schachtsiek van de Technische Universiteit van Dortmund in Duitsland hebben CRISPR gebruikt om in de tabaksplant zes enzymen uit te schakelen die betrokken zijn bij de productie van nicotine. Ze begonnen met een ras dat meestal 16 milligram nicotine per gram droge tabak bevat. De genetisch gemodificeerde versie bevat slechts 0,04 milligram nicotine per gram – een verlaging van 99,7 procent. Het kleine beetje nicotine dat overblijft, is bijna niet te meten, aldus Stehle.
Dat is goed nieuws, maar nog geen excuus om er dan maar op los te paffen. Sigaretten met weinig nicotine zijn net zo gevaarlijk als normale, omdat het andere stoffen zijn die de longen beschadigen en kanker veroorzaken. De nicotinearme sigaretten kunnen wel mensen van het roken afhelpen, of voorkomen dat ze eraan verslaafd raken, volgens een rapport van wereldgezondheidsorganisatie WHO uit 2015.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Geen beleid
Mensen die al roken, steken geen extra sigaretten op om lage nicotineniveaus in de sigaretten te compenseren, blijkt uit proeven. ‘Dat was een verrassing voor veel mensen’, zegt Alan Boobis van Imperial College London, een van de auteurs van het WHO-rapport. De auteurs stellen voor om het nicotineniveau dusdanig te verlagen dat sigaretten niet meer verslavend zijn, zodat roken wereldwijd zal verdwijnen. Dat voorstel is nooit aangenomen als officieel beleid, maar Boobis hoopt dat de WHO het opnieuw in overweging wil nemen.
Sommige individuele landen hebben inmiddels wel voor deze benadering gekozen. In maart 2018 lieten de Verenigde Staten weten aan een plan te werken om fabrikanten te dwingen de nicotine in alle sigaretten terug te dringen.
‘Binnen een jaar na de implementatie zouden er vijf miljoen meer volwassen rokers de gewoonte opgeven’, zei Scott Gottlieb, de toenmalige voorzitter van de Amerikaanse toezichthouder FDA. Dat zou betekenen dat tegen 2100 zo’n 33 miljoen Amerikanen een lot als regelmatige roker bespaard is gebleven, aldus de FDA.
Niet geïnteresseerd
Tot nog toe was het laagste nicotinegehalte in tabak 0,4 milligram per gram. Dit was in een ras dat gemaakt was door het bedrijf 22nd Century Group met behulp van conventionele genetische modificatie, niet met CRISPR. Maar zelfs deze hoeveelheid nicotine zou nog verslavend zijn, volgens het WHO-rapport. ‘Het zou de moeite waard zijn om een sigaret te testen die minder nicotine bevat’, zegt psychiater Dorothy Hatsukami van de universiteit van Minnesota, eveneens auteur van het rapport.
Stehle heeft wel eens een grote tabaksfabrikant benaderd, maar die toonde geen belangstelling in de CRISPR-tabak. ‘Misschien willen ze liever geen nicotinevrije sigaretten verkopen omdat die minder verslavend zijn’, zegt hij.
Onpatenteerbaar
Het werk van Stehle en Schachtsiek is niet te patenteren. Dat betekent dat iedereen deze methode mag gebruiken om hun eigen ras tabaksplanten te maken met een laag nicotinegehalte. ‘Het is echt heel makkelijk’, zegt Stehle.
Nicotinearme sigaretten zijn iets anders dan sigaretten die voorheen het predicaat ‘light’ kregen. Die sigaretten hadden alleen gaten in het filter om de rook te verspreiden bij elke haal en waren verder gemaakt van normale tabak. Er is ook een heel scala aan sigaretten die met aanprijzing ‘nicotinevrij’ worden verkocht. Die zijn gemaakt van andere planten dan tabak.
Het onderzoek is verschenen in Plant Biotechnology Journal.