Ken je de ongemakkelijke situatie dat je op iemand afloopt en twijfelt aan welke kant je diegene moet passeren? Natuurkundigen hebben deze ‘stoepstress’ nu in kaart gebracht met een experiment op station Eindhoven.

De natuurkundigen plaatsten vier sensoren aan het begin van de tunnel die onder de perrons door loopt. Daarmee legden ze zes maanden lang de precieze beweging van stationsgangers vast.

Natuurkundigen observeerden vijf miljoen voetgangers tijdens hun tocht door station Eindhoven. Foto: Alessandro Corbetta

In totaal passeerden vijf miljoen voetgangers de sensoren. 9000 keer liepen twee voetgangers rechtstreeks op elkaar af. Dat leidde zelden tot een botsing: de onderzoekers noteerden slechts veertig aanvaringen.

De geschiedenis van de  wiskunde is diverser dan je denkt
LEES OOK

De geschiedenis van de wiskunde is diverser dan je denkt

Wiskunde is niet alleen afkomstig van de oude Grieken. Veel van onze kennis komt van elders, waaronder het oude China, India en het Arabisch Schiereil ...

In alle andere gevallen stemden tegemoetkomende lopers hun pad op elkaar af. De natuurkundigen ontdekten dat deze aanpassing gebeurt zodra twee lopers binnen ongeveer 1,4 meter van elkaar dreigen te komen. Dan buigen ze allebei hun route af om hun ‘comfortzone’ vrij te houden.

Of tegemoetkomende voetgangers naar links of rechts afbuigen, lijkt vooral af te hangen van de beginsituatie. Als iemand zich al een beetje links van de ander bevindt, buigt die logischerwijs verder naar links af. Helaas hebben de onderzoekers niet bestudeerd of er een voorkeur is voor links of rechts als twee mensen lijnrecht op elkaar af lopen.

Antibotsingsradar

Ondanks alle stoepstress zijn mensen dus vrij goed in het vermijden van botsingen. Waar komt dit vermogen vandaan?

Zodra ze binnen 1,4 meter van elkaar dreigen te komen, passen voetgangers hun pad aan.

De natuurkundigen ontdekten dat onze antibotsingsradar twee componenten heeft. Zoals je mag verwachten passen we ons looppad allereerst aan op basis van wat we zien. Daarnaast gebruiken we als we dicht bij een tegenligger komen ons tastvermogen om ‘hard contact’ te vermijden.

Voorspellen

Verder zagen de natuurkundigen dat ongeveer één op de duizend mensen rechtsomkeert maakte (mogelijk door stoepstress overmand) en de tunnel aan dezelfde kant verliet als waar die was binnengekomen. Ditzelfde getal rolde uit een eerder experiment met mensen die elkaar in een gang passeren. ‘Dit toont direct het belang aan van het uitvoeren van reallife-experimenten’, zegt hoogleraar Federico Toshi van de TU Eindhoven in een persbericht. ‘Je zou dit nooit ontdekt hebben in een laboratoriumexperiment waarbij deelnemers gevraagd worden om specifieke acties uit te voeren.’

LEESTIP: Wetenschapper en tv-presentator Helen Czerski legt in dit boek de mooiste ideeën uit de natuurkunde uit aan de hand van het dagelijks leven. Bestel in onze webshop

Het gangexperiment leidde tot een simpele versie van een model dat de beweging van voetgangers simuleert. Met de resultaten van het stationsexperiment bouwden de natuurkundigen dat model verder uit. Dat moet in de toekomst leiden tot simulaties waarmee je de beweging van mensenmassa’s nauwkeurig kunt voorspellen. ‘Ik droom ervan om uiteindelijk de dynamiek van een dichte menigte te begrijpen’, zegt Toschi.

Het onderzoek is gepubliceerd in Physical Review E.