Op het ijs van het Þingvallavatn-meer in IJsland vormden zich deze maand vreemde zigzagsporen. De plaatselijke bewoners stonden voor een raadsel.
Het meer van het Þingvellir National Park in IJsland was van begin januari tot de lente altijd bedekt met een dikke laag ijs, maar de laatste vijftien jaar werd die laag steeds dunner door stijgende temperaturen. Ook dit jaar vormde zich slechts een dun laagje ijs op het meer.
Wat gebeurt er als de permafrost ontdooit?
Door de opwarming van de aarde dooit de permafrost in rap tempo. Aardwetenschapper Niek Jesse Speetjens deed onderzoek naar de gevolgen.
Het bleef niet alleen bij dat dunne laagje. Op het ijs ontstond namelijk ook een mysterieus zigzagpatroon van meer dan twee kilometer. De locatie van het patroon was verrassend. In de buurt van de zigzag bevonden zich namelijk geen andere scheuren in het ijs.
Toen een plaatselijke bewoner dit onverklaarbare patroon vond, deden al snel verschillende geruchten de ronde. Misschien, zo dachten sommige bewoners, waren aliens of watermonsters hier wel verantwoordelijk voor.
Finger rafting
Uiteindelijk kwamen onderzoekers met het verlossende antwoord: het bleek dat voor dit fenomeen een wetenschappelijke verklaring bestond. Als ijsplaten bewegen, kunnen namelijk verschillende dingen gebeuren. Ze kunnen onder elkaar schuiven of tegen elkaar opbotsen, maar in dit geval was een uitzonderlijker verschijnsel verantwoordelijk. Dat verschijnsel heet met een mooi woord ook wel ‘finger rafting’. Twee ijsplaten duiken dan steeds om de beurt onder en boven elkaar. Het lijkt een beetje op wat er gebeurt wanneer je je vingers in elkaar haakt of op het patroon van ritsen.
Wetenschappers publiceerden al in 2007 een onderzoek over finger rafting, waarin ze dit fenomeen uitleggen. Voor een mooi zigzagpatroon moeten de ijsplaten wel de juiste dikte hebben: de twee platen moeten even dik zijn en mogen bovendien niet dikker zijn dan tien centimeter. Het ijs van het Þingvallavatn-meer voldeed aan deze twee eisen.
Wanneer volgend jaar weer dunne ijsplaten met gelijke dikte op het meer in IJsland liggen, zullen de nu minder mysterieuze zigzagpatronen daarom terugkeren.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: