Diemen (NL) – Na slechts een maand meten heeft de vorig jaar gelanceerde Mars Odyssey al het bestaan van grote hoeveelheden ijs op Mars aangetoond. Astronomen zijn razendenthousiast.


Diverse artikelen in Science beschrijven de eerste meetresultaten van de marssatelliet Mars Odyssey. Neutronenstraling en gammastraling leveren het bewijs dat er onder het oppervlak van de rode planeet veel waterstof zit, en dat moet volgens de onderzoekers daar wel zijn gebonden aan zuurstof, in de vorm van waterijs. Voor NASA vormt dit eerste succes van de missie een flinke opsteker.

Kleuren tonen de neutronenstraling aan het marsoppervlak. Het rode gebied in het noorden bevat vooral koolstofdioxide. De blauwe band is rijk aan waterstof, en dus aan waterijs.


Mars is een onvriendelijke planeet. De luchtdruk aan het oppervlak is een honderdste van die aan het aardoppervlak. Zonnestraling en ruimtepuin teisteren het oppervlak. Vorige missies naar Mars deden al vermoeden dat vroeger water aan het marsoppervlak vloeide. Veel daarvan zal zijn verdampt en ontsnapt naar de ruimte. Alleen aan de polen condenseert in sommige jaargetijden water en koolstofdioxide tot ijs.

De ruige omstandigheden aan het marsoppervlak vormden de basis voor de metingen aan de samenstelling daarvan. Door het bombardement van zonlicht en kosmische straling komen neutronen en gammastraling vrij. Die vormen een handtekening voor de aard van de elementen in de bodem. Apparatuur aan boord van de Mars Odyssey leidde uit de neutronen- en gammastraling af hoeveel waterstof in de marskorst is. Dat is voor de onderzoekers een maat is voor de hoeveelheid waterijs.

De eerste resultaten geven aan dat in gebieden op 60º noorder- en zuiderbreedte het oppervlak bestaat uit een enkele tientallen centimeter dikke waterarme laag (hooguit twee procent H2O). Daaronder zit een dikke laag van minimaal een meter dik waarin de hoeveelheid water wel een vijfde tot een derde van de totale massa is. Aangezien de meetapparatuur niet diep onder het oppervlak kan kijken, kan dit wel eens het topje van een ondermartiaanse ijsberg zijn. Mogelijk vormt een poreuze korst van een kilometer dik – ontstaan uit stof en meteorieten uit de ruimte – een enorm waterreservoir.

Odyssey meet intussen rustig door. Enkele gevoelige instrumenten moeten nog in de juiste positie komen om gehalten aan ondermeer ijzer en magnesium te meten. De belangwekkende metingen vormen een goed uitgangspunt voor komende missies, waarbij Rovers vol meetinstrumenten het Marsoppervlak zullen verkennen.