Er zijn geen gezondheidsredenen om minder rood en bewerkt vlees te eten, zo beweert een nieuwe analyse van bestaande studies. Anderen zijn echter niet onder de indruk.
Allerlei gezondheidsorganen hebben decennialang gezegd dat we onze inname van rood vlees moeten beperken omdat er zoveel verzadigde vetten in zitten. Die zouden onze cholesterolwaardes laten stijgen en hartaanvallen veroorzaken. Recentelijk zijn bovendien zowel rood als bewerkt vlees in verband gebracht met kanker.
In een nieuw literatuuronderzoek kwamen de auteurs echter tot een andere conclusie. De reden: ze bekeken de twee manieren waarop dit soort onderzoek plaatsvindt afzonderlijk.
Kunnen gedachten de bron zijn van fysieke klachten?
Sebastiaan van de Water zocht uit hoe wetenschappers het nocebo-effect proberen te begrijpen en onder de duim proberen te houden.
Kwetsbaar voor vertekeningen
Het beste bewijsmateriaal is afkomstig van zogenoemd gerandomiseerd onderzoek. Hierin krijgen sommige deelnemers hulp om hun eetgewoontes te veranderen, terwijl dat bij de rest niet gebeurt. Aan het einde van het onderzoek worden beide groepen met elkaar vergeleken.
Zulke studies zijn echter duur en moeilijk uit te voeren. Volgens één schatting is dan ook slechts 5 procent van de voedingsstudies een groot, gerandomiseerd onderzoek van goede kwaliteit. Veel gebruikelijker is het om simpelweg te noteren wat mensen eten als ze geen begeleiding krijgen. Deze observationele studies hebben echter een veel grotere kans op vertekeningen en kunnen misleidende resultaten opleveren.
Samen met zijn collega’s bekeek Bradley Johnston, universitair hoofddocent volksgezondheid en epidemiologie aan de Canadese Dalhousie-universiteit, eerst alle observationele studies waarbij werd gekeken naar de invloed van het eten van rood en bewerkt vlees op de gezondheid. Hieruit bleek een ‘heel klein’ nadelig effect waar het de sterfkans, hartziektes en kanker betreft.
Daarna analyseerden de wetenschappers afzonderlijk de twaalf gerandomiseerde onderzoeken die op dit gebied zijn gedaan. Op basis daarvan stelden ze vast dat er nauwelijks of geen gezondheidsvoordelen zijn voor mensen die minder rood of bewerkt vlees gaan eten. De wetenschappers concluderen dan ook dat mensen ‘de huidige hoeveelheden rood en bewerkt vlees kunnen blijven eten, tenzij ze zelf de behoefte voelen die te veranderen.’ Daar voegen ze aan toe dat mensen hun eetgewoontes bijvoorbeeld wel zouden kunnen aanpassen met het oog op dierenwelzijn of het milieu.
Investeren in beter onderzoek
Anderen zijn echter niet onder de indruk. Martijn Katan, emeritus hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam, stelt tegenover de Volkskrant: ‘Eigenlijk zeggen ze vooral: het is wel een heel klein effectje hoor! Terwijl ze precies vinden wat er eerder werd gevonden.’
Wat Katan betreft, kun je ook kleine effecten niet zomaar verwaarlozen. ‘Die effecten tellen op: mensen die al dit soort adviezen opvolgen en daarom bijvoorbeeld meer bewegen, autogordels dragen, en ook minder vlees eten, zie je gezond 75 worden.’
Veel partijen zijn dan ook niet gelukkig met de conclusie van Johnston en collega’s. Gezondheidswetenschapper Marco Springmann van de Universiteit van Oxford vind bijvoorbeeld dat de onderzoekers ‘op een gevaarlijke manier het wetenschappelijk bewijs bagatelliseren’, zo meldt de BBC. En Giota Mitrou, onderzoeksdirecteur van het World Cancer Research Fund International, stelt zelfs dat ‘de bevolking in gevaar wordt gebracht als mensen uit het onderzoek concluderen dat ze naar hartelust vlees kunnen eten – want dat is niet het geval’.
Jaap Seidell, hoogleraar voeding en gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam, verzucht op Twitter: ‘Is veel rood vlees eten nu wel of niet verstandig? Al decennia gekibbel over interpretatie onderzoek met beperkingen. Zou het niet eens tijd worden om echt te investeren in beter onderzoek?’