Het aantal aardbevingen in Groningen neemt alleen maar toe, beweert een voormalig NAM-medewerker. Elk jaar kunnen kunnen we volgens hem 16 procent meer aardbevingen verwachten. De kans op een grote, verwoestende beving zou ook toenemen. Kunnen we nog veilig doorgaan met de gaswinning?
1 Hoe leidt gaswinning tot aardbevingen?
Het gas bevindt zich in een poreuze aardlaag, in Groningen op een diepte van ongeveer 3000 meter. Wanneer het gas uit deze aardlaag verdwijnt, treedt zogeheten compactie op. Dat wil zeggen dat door de druk van de aardlagen boven het gasveld het gesteente in het veld inzakt. Net zoals je fietsband indeukt als je de lucht eruit laat ontsnappen, deukt de grond boven het gasveld als gevolg van de aardgaswinning uiteindelijk in.
De geleidelijke bodemdaling die zo ontstaat is volgens Bernard Dost, hoofd van de afdeling seismologie bij het KNMI, op zich geen probleem. ‘In het gesteente onder de provincie zitten echter breuken. Wanneer de ene gesteentemassa langs de andere schuift als gevolg van bodemdaling kan materiaal langs een breukvlak blijven ‘hangen’. Als dat materiaal losschiet, ontstaat een aardbeving.’
90 procent van websites lapt regels voor cookies aan de laars
Websites zijn wettelijk verplicht hun bezoekers toestemming te vragen voor cookies, maar veel sites nemen het niet zo nauw met die plicht, ontdekte re ...
2 Is het dan wel verantwoord om gas uit de grond te halen?
De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) is verantwoordelijk voor de ontginning van onder andere de Groningse gasbel bij Slochteren, het grootste gasveld in Europa. Om het risico van de winning in te schatten, houdt de organisatie rekening met de mogelijke kracht van aardbevingen in de regio.
De afgelopen jaren is het aantal aardbevingen in de provincie Groningen exponentieel toegenomen. Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM), dat namens de overheid controleert of de gaswinning op een verantwoorde manier plaatsvindt, publiceerde afgelopen januari een rapport over de Groningse bevingen. Tot dit jaar ging men er van uit dat de aardbevingen in Groningen niet krachtiger kunnen zijn dan 3,9 op de schaal van Richter. Maar volgens het rapport moeten we rekening houden met aardbevingen tot een kracht van 5 op de schaal van Richter. Ter vergelijking: de aardbeving bij Roermond in 1992, die 225 miljoen gulden aan schade opleverde, had een kracht van 5,8.
Daar staat tegenover dat de gaswinning de Nederlandse staat enorm veel oplevert. Voor 2014 is een opbrengst van 11,9 miljard euro aan gasbaten in de Nederlandse Rijksbegroting opgenomen. Dat is genoeg geld om bijvoorbeeld het volledige Nederlandse veiligheids- en justitieapparaat van te betalen.
3 Wat houdt de kritiek van Houtenbos op de gasindustrie in?
Voormalig NAM-werknemer Adriaan Houtenbos haalde afgelopen oktober vernietigend uit naar zijn oud-werkgever. Uit een eigen onderzoek zou blijken dat zowel de NAM, de KNMI als de SodM veel eerder dan dit jaar hadden kunnen weten dat aardbevingen tot een kracht van 5 op de schaal van Richter mogelijk zijn. De organisaties, zo stelde Houtenbos, hebben die informatie uit winstbejag bewust achtergehouden en de bevolking misleid.
Volgens Houtenbos is er een patroon te herkennen in de mate waarin de aardbevingen plaatsvinden. Uit dat patroon maakt hij op dat het aantal bevingen jaarlijks structureel met 16 procent toeneemt, waarbij op elke tien bevingen één beving plaatsvindt in een hogere krachtcategorie.
Dat betekent volgens Houtenbos dat dit jaar nog een aardbeving zal plaatsvinden met een kracht van 4 op de schaal van Richter, en in 2030 een aardbeving met kracht 5. De voorspelbare matige stijging zou al in 2004 zichtbaar zijn geweest en maakt de aardbevingen als gevolg van gaswinning in Groningen, in de woorden van Houtenbos, ‘zo voorspelbaar als een klok’.
Ondanks herhaaldelijke verzoeken heeft Houtenbos aangegeven zijn onderzoek niet te willen toelichten in de media. Wel is de presentatie waarin hij de resultaten van zijn onderzoek bekendmaakte online te vinden.
4 Zijn aardbevingen werkelijk zo voorspelbaar als een klok?
Volgens Hanneke Paulssen, seismoloog aan de Universiteit Utrecht, kun je een statistische kans op een hoeveelheid aardbevingen berekenen, het seismisch risico. ‘Dat is echter iets anders dan aardbevingen voorspellen’, zegt Paulssen. ‘Als je het aantal aardbevingen precies denkt te kunnen voorspellen, houd je geen rekening met de grilligheid van de natuur. Wat is de fysische samenstelling van de ondergrond? Hoe groot zijn de breukvlakken? Dat speelt allemaal een rol.’
Als voorbeeld wijst Paulssen naar de door Houtenbos voorspelde kracht van aardbevingen. ‘Een aardbeving met een kracht 5 op de schaal van Richter kan alleen plaatsvinden bij een verschuiving van 10 centimeter bij een breuk van ten minste 10 kilometer lang en 3 kilometer diep. Ik zal niet zeggen dat dat onmogelijk is in Groningen, maar ik denk dat het zeer onwaarschijnlijk is dat het gebeurt. Als de aardbevingen echt een wetmatigheid volgen, zou je dan in het jaar 2050 een aardbeving met sterkte 6 hebben? En in 2070 een beving met 7 op de schaal van Richter? Dat is klinkklare nonsens.’
5 Gaat de NAM verder met de gasboringen?
De komende maanden maken zowel het NAM als minister Kamp van Economische Zaken een nieuwe afweging of doorgaan met de gaswinning nog verantwoord is. Volgens NAM-woordvoerder Chiel Seinen wil de NAM in ieder geval graag doorgaan met de boringen. Seinen: ‘De vraag hoe zwaar de bevingen kunnen worden, is terecht – die stellen we onszelf ook. We zullen nu voor het eerst in kaart brengen wat het effect van bevingen met een bepaalde kracht aan de oppervlakte zal zijn. Vervolgens kijken we wat voor ons nog acceptabel is.’