Voor het eerst hebben wetenschappers gas gemeten op een komeet die afkomstig is van buiten het zonnestelsel. De komeet bevat oxalonitril, een giftig goedje dat bestaat uit koolstof- en stikstofatomen.
De vondst is geen grote verrassing. Oxalonitril, ook wel cyanogeen genoemd, komt veel voor op kometen. Maar de meting markeert wel een belangrijke mijlpaal voor de astronomie: het is voor het eerst dat sterrenkundigen een gas hebben gemeten op een object dat afkomstig is van een andere ster dan de zon.
Sterrenkundigen ontdekten de komeet afgelopen augustus. Ze bestudeerden zijn baan door ons zonnestelsel en concludeerden dat de ruimterots van ver buiten het stelsel komt en nu richting de zon tuimelt. Mettertijd zal hij ons stelsel ook weer verlaten.
Gaan we buitenaards leven ontdekken op ijsmanen?
De ruimtevaartorganisaties NASA en ESA spenderen momenteel miljarden aan missies naar de ijsmanen rond de planeten Jupiter en Saturnus.
Meer tijd voor onderzoek
Het is de tweede keer dat astronomen een interstellaire bezoeker ontdekken. Eind 2017 werd ‘Oumuamua gevonden. Dat was een planetoïde of komeet – welke van de twee bleef toen onduidelijk. ‘Oumuamua was al snel weer uit het zonnestelsel vertrokken, waardoor uitgebreid onderzoek onmogelijk was.
De nieuwe komeet, die eind september de naam 2I/Borisov kreeg, is een stuk eerder tijdens zijn reis door het zonnestelsel ontdekt. Astronomen hebben nu dus volop de gelegenheid om metingen te doen aan deze exotische bezoeker. Zij hopen daarmee te ontdekken of de thuisstelsels van verre ruimterotsen lijken op ons planetenstelsel.
In twee keer raak
Een internationaal team astronomen gebruikte de Herscheltelescoop op La Palma om hun metingen te doen. ‘Onze eerste poging om gas te meten deden we op 13 september, maar toen hadden we pech: we werden gedwarsboomd door de helderheid van de hemel, zo dicht bij de zon’, zegt astronoom Alan Fitzsimmons van de Queen’s University in Belfast in een persverklaring. Een tweede poging, op 20 september, was wel succesvol.
De sterrenkundigen bestudeerden het spectrum van het licht dat de komeet weerkaatst. In de eigenschappen van dat licht zit de vingerafdruk van aanwezige gassen verstopt. Een paar uur na de meting wisten de onderzoekers al dat ze beet hadden: de vingerafdruk van oxalonitril was duidelijk. Het team heeft de ontdekking ingediend bij het wetenschappelijk tijdschrift Astrophysical Journal Letters, waar het nog wacht op de goedkeuring van andere experts in het vakgebied.
Waarschijnlijk komt het gas, dat eerst bevroren was, vrij doordat dat de komeet snel dichter bij de zon komt en opwarmt. Tot december neemt de afstand tussen 2I/Borisov en de zon alleen maar verder af, dus astronomen hopen de komende weken nog meer gassen te vinden. Vooralsnog is het meest opvallend dat de verre komeet eigenlijk vooral lijkt op een ‘gewone’ zonnestelselkomeet.