Brussel (B) – Is het een obsceniteitenkabinet of een wonderlijke anatomische kijk in ons eigen lichaam? In de ‘Kelders van Cureghem’ in de Brusselse deelgemeente Anderlecht stelt de Duitse anatoom Gunther von Hagens een tweehonderdtal geplastineerde preparaten van echte menselijke lichaamsdelen ten toon.


Tweehonderd echte menselijke preparaten bieden de bezoeker van ‘Körperwelten’ een unieke kijk op en in het menselijke lichaam. De anatomische standbeelden zijn echte lichamen of delen ervan. De geestesvader van de tentoonstelling, de Duitse anatoom Gunther von Hagens, werkt immers niet met reproducties.
Met zijn plastinatieproces slaagt Von Hagens erin de lichamen voor eeuwig te bewaren tot zelfs op het niveau van de cel. Het water en de vetten in de cellen worden vervangen door speciale kunststoffen en elk lichaam wordt zorgvuldig ontleed. Door het plastineren worden de cellen en het natuurlijke oppervlaktereliëf in hun oorspronkelijke vorm bewaard. Het klaarmaken van een volledig lichaam neemt gemakkelijk vier- tot zeshonderd uren in beslag. De preparaten zijn droog en reukloos en geven op een verbluffende wijze de anatomie van het menselijk lichaam weer. In vakkringen oogst Von Hagens’ meesterlijke dissectiekunde absolute erkenning. Het publiekelijk tentoonstellen van zijn anatomisch instructiemateriaal stuit echter hier en daar op weerzin.
Op de tentoonstelling in de kelders van de Anderlechtse slachthuizen – kan het toepasselijker – zijn de lichamen en organen geordend volgens de lichaamsfuncties: van bewegingsapparaat via bloedsomloop en zenuwstelsel tot aan de ontwikkeling van de mens in de moederschoot. Ook organen aangetast door ziekte, bijvoorbeeld door een infarct of kanker, zijn tot in de details aanschouwelijk tentoongesteld.

Ontoelaatbaar
De meningen over Von Hagens’ levenswerk zijn verdeeld. Het onderwerp is akelig, maar het fascineert en het boeit. Dat is zowat het minste wat erover te zeggen valt. Sommige van Von Hagens’ vakgenoten willen deze zelfverklaarde ‘Michelangelo van het mortuarium’ uit hun beroepsverenigingen bannen. Zo ook Jan Pieter Clarijs, diensthoofd experimentele anatomie aan de Vrije Universiteit Brussel. “Deze expo is werkelijk aberrant, dit is in alle opzichten ontoelaatbaar,” ventileert hij zijn verbolgenheid in de Artsenkrant. “De tentoonstelling heeft een totaal gebrek aan respect voor het menselijk lichaam.” Clarijs is met name verontwaardigd over twee macabere ‘kunstwerken’ uit de collectie: de man die zijn afgestroopte huid nonchalant als een mantel over zijn arm gedrapeerd meedraagt en de zwangere vrouw die in de houding van een pin-up haar geopende baarmoeder met foetus toont. Andere bezoekers zien echter vooral de esthetiek. Het samenspel van beenderen, spieren en gewrichten van lichamen die in volle beweging zijn stilgezet, getuigt van uniek, zelfs artistiek inzicht in de menselijke anatomie.
De tentoonstelling heeft ook opmerkelijke neveneffecten. Ongeveer tien procent van de bezoekers die de eerdere tentoonstellingen in Duitsland bezochten, was aanzienlijk minder gaan roken of was er helemaal mee gestopt. Een vierde deed meer aan sport of had zijn eetgewoonten aangepast.
De tentoonstelling in Anderlecht werd geopend op 22 september en heeft al 40.000 bezoekers ontvangen. U kunt er nog naartoe tot 24 februari 2002, alle dagen (ook zon- en feestdagen) van 9.00 tot 23.00 uur.

Peter Raeymaekers