Nieuwe dopingmiddelen, zo blijkt na de grootschalige inval van politie bij wielerploegen tijdens de Ronde van Italië, hebben hun intrede gedaan in het wielerpeloton. De coureurs spelen met hun leven.
Zuurstof, daar schreeuwt het lichaam van de atleet om. De spieren hebben het hard nodig voor de stofwisseling, voor het opwekken van de energie. Het dopingmiddel epo (erythropoïetine) helpt de atleten doordat het de aanmaak van rode bloedlichaampjes stimuleert. Het gevolg is wel dat het bloed dikker wordt, met mogelijke vervelende gevolgen.
Nu zijn er ook andere manieren om de spieren van meer zuurstof te voorzien. Zo ontwikkelt het bedrijf Allos in de VS producten die niet op de actieve plek van een enzym of eiwit binden, maar op een andere plaats, en zo de eigenschappen van het eiwit veranderen. Het middel RSR-13 is zo’n product. Het nestelt zich tussen de eiwitketens van hemoglobine. Normaliter levert één molecuul hemoglobine, dat vier zuurstofmoleculen kan vervoeren, maar één enkel zuurstofmolecuul op de plaats van bestemming af. Dat is niet zo efficiënt. RSR-13 zorgt er voor dat hemoglobine gemakkelijker extra zuurstof afstaat in zuurstofarme weefsels.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
Tot nog toe is RSR-13 een experimenteel medicijn. Artsen zijn pas onlangs begonnen met uittesten van het middel op patiënten. Het is ontwikkeld voor toepassing bij tumoren die gedijen in zuurstofarme omstandigheden. De aanvoer van extra zuurstof moet de bestrijding van dergelijke tumoren vergemakkelijken.
Voor wielrenners is de afgifte van extra zuurstof in de spieren aantrekkelijk. Niettemin wijzen de al bekende bijwerkingen van RSR-13 op de enorme risico’s die de sporters lopen. In vitale organen kan uiteindelijk een veel te laag zuurstofgehalte ontstaan, het bloed kan klonteren, bloedingen zijn mogelijk, de bloeddruk kan dalen en kortademigheid kan optreden. Bij de eerste experimentele toepassingen van RSR-13 krijgen patiënten daarom extra zuurstof via een masker.
Melkachtige vloeistof
Nog meer middelen die het zuurstoftransport bevorderen, staan op de plank. Veel onderzoek op dit gebied wordt gedaan vanwege de toenemende angst dat mensen bij bloedtransfusies ernstige ziekten oplopen, zoals hepatitis C of een besmetting met hiv. Sommige zuurstoftransport bevorderende middelen zijn ook al weer van de plank verwijderd, waaronder HemAssist. De fabrikant Baxter ontwikkelde dat middel, dat een variant is van hemoglobine. Het leek betrouwbaar onder ideale omstandigheden, maar bleek in 1996 bij noodgevallen te leiden tot een buitensporig aantal overlijdensgevallen. Niettemin lijkt het erop dat dit middel via illegale kanalen bij sporters belandt.
Een middel dat nu in de VS uitgebreide klinisch testen ondergaat, is Oxygent. Dat is geen bloedvervanger, maar een melkachtig witte vloeistof die met een infuus word toegediend. Het heeft dan ook niets weg van een eiwit, zoals hemoglobine, maar bestaat uit fluorkoolwaterstoffen. Mogelijk zal het volgend jaar een licentie krijgen. Voor sporters zal dit middel geen optie zijn. Het is dermate lichaamsvreemd, dat misbruik van dit middel probleemloos valt aan te tonen.
