Voor het eerst hebben onderzoekers een chimpansee hulpmiddelen zien gebruiken om het lijk van een overleden groepsgenoot schoon te maken. Dit gedrag kan meer inzicht geven in de evolutionaire oorsprong van menselijke begrafenisrituelen.
De vrouwelijke chimpansee Noel zat bij het dode lichaam van een jong mannetje, genaamd Thomas. Ze verblijft in het chimpanseereservaat Chimfunshi Wildlife Orphanage Trust in Zambia en had Thomas daar geadopteerd. Met een flinke grashalm verwijderde ze aandachtig het vuil van zijn tanden. Ze ging hier zelfs mee door nadat de rest van de groep het lijk had verlaten.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
De onderzoekers van de University of St Andrews, Verenigd Koninkrijk, ontdekten het gedrag van de chimpansee. De onderzoekers denken dat dit gedrag aangeeft dat de banden die chimpansees vormen ook invloed hebben op hun gedrag na de dood van een groepsgenoot waar ze aan gehecht zijn.
Mededogen
‘De rapportage van het chimpanseegedrag is belangrijk, omdat het wederom laat zien dat de mens niet de enige soort is die in staat is om mededogen te tonen’, zegt Edwin van Leeuwen, het hoofd van deze studie.
Hieruit blijkt dat chimpansees hun overleden soortgenoten op een gevoelige manier behandelen, net zoals mensen, in plaats van dat ze de overledenen als levenloze objecten zien. Ze doen het vooral wanneer ze een hechte band met de overledene hadden.
‘Het is een interessante observatie dat chimpansees ongebruikelijk gedrag vertonen in de nabijheid van overleden groepsgenoten’, zegt Klaus Zuberbuehler, een hoogleraar van St Andrews, maar niet betrokken bij dit onderzoek. ‘We hebben zulk gedrag eerder gezien in onze groep wilde chimpansees in het Budongo-bos in Uganda. Hierbij verzorgden chimpansees voor lange tijd een volwassen vrouwtje dat net was vermoord.’
Slim vooruitkijken in de natuur (€ 19,95). Bestel in onze webshop.
Nieuwsgierig
Het gedrag kan aangeven dat chimpansees nieuwsgierig zijn naar de dood en sterfelijkheid. De groep onderzoekers denkt dat het iets kan zeggen over hoe menselijke begrafenisrituelen ooit zijn begonnen.
Zuberbuehler waarschuwt wel dat het bijna onmogelijk is om met deze resultaten zinvol conclusies te trekken over mentale processen of het bewustzijn van chimpansees. ‘Het kan zijn dat deze chimpansees inderdaad rouwen zoals mensen dat doen, maar het kan net zo goed zijn dat ze gewoon nieuwsgierig zijn naar hun groepsgenoot die opeens compleet bewegingsloos is geworden’, zegt hij.
Thibaud Gruber van de Université de Genève is ook voorzichtig met de aanname dat het gedrag laat zien dat chimpansees de dood begrijpen.
‘We weten simpelweg niet in hoeverre chimpansees de dood begrijpen’, zegt hij. ‘Het is onduidelijk of dit gedrag het verzorgen van lijken is of het sociale verzorgingsgedrag wat chimpansees normaal vertonen. Toch voegt deze observatie zeker wat toe aan de beschrijvingen van ongebruikelijk gedrag dat chimpansees vertonen wanneer zij een soortgenoot zien overlijden.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder:
- Chimpansees mishandelen, vermoorden en kannibaliseren hun vroegere tiran
- Chimpansees hebben agenten
- Mariska Kret bestudeert de evolutie van emoties
- Chimpansees kijken links en rechts voordat ze oversteken