Doorgaans onschuldige bacteriën maken tumoren in ratten een kopje kleiner, terwijl ze gezond weefsel met rust laten. Deze nieuwe techniek moet perspectief bieden in de strijd tegen kanker.
Met de bacterie Clostridium sporogenes laat hoogleraar microbiologie Nigel Minton van de universiteit van Nottingham tumoren in ratten krimpen. Begin september presenteerde Minton deze mijlpaal op een congres in York. Zijn experimenten voerde hij uit in opdracht van de universiteit van Maastricht, waar onderzoekers deze techniek in 2013 op menselijke proefpersonen willen testen.
In de strijd tegen tumoren gebruikt Minton bacteriën en medicijnen. Hij injecteert de onschadelijke bacterie Clostridium sporogenes in niet-actieve vorm, als spore, in het bloed. Minton heeft deze bacteriën van tevoren genetisch aangepast voor dit experiment. Tegelijk met de sporen injecteert Minton een niet-werkzame vorm van een medicijn dat wanneer het werkzaam is DNA aantast. De sporen en het niet-werkzame medicijn verspreiden zich door het hele lichaam, waar ze in gezond weefsel niets bijzonders doen.
‘Invasieve exoten bestrijden doet meer kwaad dan goed’
Het is doorgaans geen goed idee om invasieve exoten te bestrijden, stelt Menno Schilthuizen. Daarmee vertraag je het natuurlijke proces.
Zuurstofgebrek
Wanneer de sporen en het niet-werkzame medicijn elkaar in een tumor treffen, is het echter tijd voor actie. Het binnenste van een tumor bevat geen zuurstof, wat het een perfecte leefomgeving voor Clostridium-bacteriën maakt. Door het gebrek aan zuurstof komen de Clostridium-sporen tot leven. Door Minton’s genetische aanpassing produceren de geactiveerde bacteriën vervolgens een enzym dat het niet-werkzame medicijn omzet in de werkzame variant.
De medicijnen werken zeer lokaal. De bacteriën produceren het enzym middenin de tumor, in de ruimte tussen de cellen. In theorie kan het enzym weglekken naar gezond weefsel en ook daar inactieve medicijnen activeren. Volgens Minton gebeurt dit in de praktijk echter niet of nauwelijks.
Minton kijkt uit naar de experimenten van 2013 in Maastricht. Hij is benieuwd of de bacteriën hetzelfde effect bij tumoren in menselijke proefpersonen kunnen bewerkstelligen.
Francien Yntema
