Een groep pluizige grijze apen in het Amazoneregenwoud blijkt tot een tot nog toe onbekende soort te behoren. Biologen ontdekten de apen een eeuw geleden, maar pas nu zijn wetenschappers er zeker van dat het om een aparte groep gaat.
Plecturocebus parecis leeft op het Parecis-plateau in Rondônia, een deelstaat van Brazilië. Terwijl het omringende regenwoud in hoog tempo wordt gekapt, is het leefgebied van de apen tot nog toe intact gebleven. Dat komt doordat het plateau met zijn steile wanden onbegaanbaar is voor houtkappers.
Twijfelsoort
In 1914 merkten wetenschappers de apen voor het eerst op. Zij dachten toen dat de dieren wellicht tot een bekende soort donkergrijze springaapjes behoorden, de P. cinerascens, die voor het eerst werd beschreven in 1823.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
‘De bioloog die in 1914 verslag deed, zei dat de soort ‘leek’ op deze springaap. Het is duidelijk dat hij twijfelde’, zegt Adrian Barnett van het nationaal instituut voor Amazoneonderzoek in Manaus, Brazilië. Hij maakt deel uit van het team dat de nieuwe soort bevestigde. Omdat er in 1914 geen apen waren verzameld of vastgelegd, bleef de zaak decennialang onopgelost.
In 2011 stuitte Mariluce Messias van de Federal University van Rondônia op de Plecturocebus parecis. Ze heeft de afgelopen jaren de primaten van Rondônia bestudeerd in het licht van de snelle ontbossing. Barnett noemt haar werk ‘heldhaftig’.
Otôhô
In tegenstelling tot P. cinerascens, die helemaal donkergrijs zijn, hebben de P. parecis een kastanjebruine rug en grote witte vlekken op hun borst. Ze staan bij de lokale inheemse bevolking, de Parecis, bekend als de ‘otôhô’.
Verder bewijs dat het een aparte soort betreft, volgde toen het team het DNA van de parecis vergeleek met dat van tien andere springaapsoorten, waaronder de donkergrijze soort. Zij vonden dat het DNA echt afwijkend was. ‘Dat bevestigde het’, zegt Barnett.
Het team stelt dat de P. parecis moet worden geclassificeerd als ‘gevoelig’ op de Rode Lijst van Bedreigde Soorten van IUCN. ‘Hun leefgebied is beperkt en de populatie is klein’, zegt Barnett.
Meer soorten
Barnett zegt dat er waarschijnlijk nog meer nieuwe soorten ontdekt zullen worden. ‘Een gevolg van ontbossing is dat het iedereen toegang geeft tot erg afgelegen gebieden. Daardoor komen wetenschappers soms, net voordat de kettingzagen arriveren, in gebieden die nooit eerder zijn onderzocht.’
De Plecturocebus parecis is volgens Barnett de twintigste nieuwe apensoort die sinds 2000 in Brazilië is ontdekt, en de derde die in 2019 is gevonden.