De bloedwatervallen op Antarctica hebben een toepasselijke naam. De witte tong van de Taylorgletsjer blijkt daar roodgevlekt, alsof het ijs gewond is geraakt.
De rode kleur van het water is afkomstig van het daarin aanwezige ijzer, dat door oxidatie (roesten) zijn rode kleur krijgt. Dat ijzer komt vrij doordat het grondgesteente onder het ijs verweert, een proces dat nog eens versterkt wordt door de activiteit van microbieel leven.
‘Deze unieke eigenschap is meer dan een curiositeit – het is een portaal dat ons het Antarctische onderoppervlak toont, dat ons een hint geeft wat zich daar bevindt’, zegt Kill Mikucki van de University of Tennessee.
‘Wat mensen allang vergeten zijn, staat nog geschreven in bomen’
Met haar boomboor onderzoekt Valerie Trouet woudreuzen en reconstrueert ze wat die allemaal hebben meegemaakt.
We weten al dat er vloeibaar water en zelfs leven zit in sommige ondergrondse meren op Antarctica. De bloedwaterval is echter een teken van iets anders. Namelijk dat de grond zelf ook vloeibaar water bevat en misschien zelfs uitvoerige microbiële activiteit vertoont. De watervallen zijn misschien de enige plek waarop dit grondwater opstijgt naar het oppervlak, en dat gebeurt slechts enkele keren per decennium, mogelijk ten gevolge van veranderingen in het gewicht van het bovenliggende ijs.
Elektromagnetische sensor
Nu laat een nieuw onderzoek van Mikucki en collega’s zien dat dit grondwater misschien verrassend veel voorkomt. Ze gebruikten een elektomagnetische sensor, vastgemaakt aan een helikopter, om de elektrische weerstand van de relatief ijsvrije Taylorvallei te meten, een gebied ten oosten van de bloedwatervallen. Elektrische weerstand schiet verschillende orden van grootte omhoog wanneer grondwater bevriest.
Bekijk hier hoe de sensoren speuren naar ondergronds water
Door naar gebieden te zoeken waar die waarden juist laag waren, kon het team dus de grootte van de gebieden met grondwater in kaart brengen. Die zoektocht bracht grote hoeveelheden water aan het licht, op een diepte van 185 meter onder het oppervlak. De watervoerende lagen strekten zich uit van de vallei tot aan de Rosszee, een diepe baai van de Zuidelijke Oceaan.
‘Dit zou wel eens het meest bijzondere reservoir met vloeibaar water op aarde zijn, omdat het niet direct wordt aangevuld met regenwater of seizoensgebonden gesmolten sneeuw’, zegt Slawek Tulaczyk van de University of California. ‘Het is sowieso de minst begrepen component van het hydrologische systeem van onze planeet, omdat het verstopt zit onder permafrost of een ijslaag.’
Grondwaterreservoir
‘Het wordt steeds duidelijker dat water dat opgeslagen ligt in de niet-bevroren grond onder de Antarctische ijslaag een heel groot grondwaterreservoir vormt’, zegt Poul Christoffersen van de University of Cambridge, die niet verbonden is aan het onderzoek. ‘Maar we weten nog niet vreselijk veel van dit reservoir af.’
Tulaczyk stelt dat er geen reden is waarom gelijksoortige grondwaterreservoirs niet ook elders onder Antarctica kunnen schuilen.
Koud en diep
Het grondwater is koud, diep en tweemaal zo zout als zeewater, maar het water dat stroomt in de bloedwatervallen is gevuld met microben, dus het is vermoedelijk niet levenloos. ‘Het feit dat het water metabolisch actieve micro-organismen bevat die aagepast lijken te zijn aan leven in een koude, donkere, ziltige omgeving, ondersteunt het idee dat leven vaker voorkomt onder het oppervlak’, zegt Mikucki.
Als dat inderdaad klopt, zouden deze microben weleens leven in de Zuidelijke Oceaan kunnen voeden. Door ijzerrijk gesteente af te breken, storten ze volgens schattingen jaarlijks 170 miljoen kilogram ijzer in de oceaan. Dat zou mogelijk verklaren waarom er elk seizoen vlakbij de kust erg veel zeeleven ontstaat.
We weten echter nog niet zeker of al dat ijzer überhaupt in zee terecht komt, waarschuwt Mark Moore van de University of Southampton. Het zou ook kunnen dat het reageert met iets anders en verloren gaat op de plek waar het grondwater de zee instroomt.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: