Het ligt niet aan jou – de dagen worden écht langer. Meer dan een miljard jaar geleden stond de maan 40.000 kilometer dichter bij aarde. Daardoor draaide de aarde sneller en duurde een dag minder dan 19 uur.

Doordat de maan nu verder weg staat dan 1,4 miljard jaar geleden, duren dagen 5 uur langer

De aarde draait niet altijd hetzelfde rondje om de zon. In de loop van duizenden jaren verandert zowel de baan als de oriëntatie van de aardas. De elliptische baan van de aarde draait als een hoelahoep rond de zon. Bovendien wordt deze hoelahoep soms ronder, soms meer uitgerekt. Daarnaast wiebelt en tolt de rotatie-as van de aarde.

Al deze veranderingen zorgen ervoor dat het klimaat op aarde ook verandert. En dat laat chemische vingerafdrukken achter in sedimentaire gesteenten.

‘Wat mensen allang vergeten zijn, staat nog geschreven in bomen’
LEES OOK

‘Wat mensen allang vergeten zijn, staat nog geschreven in bomen’

Met haar boomboor onderzoekt Valerie Trouet woudreuzen en reconstrueert ze wat die allemaal hebben meegemaakt.

Kijk omlaag, niet omhoog

‘Deze astronomische cycli beïnvloeden hoe zonlicht verdeeld wordt over het aardoppervlak, en dat drijft de klimaatsystemen’, vertelt Stephen Meyers van de University of Wisconsin. Samen met Alberto Malinverno van de Columbia University in New York liet hij een statistische analyse los op twee oude stenen. Eén steen was 55 miljoen jaar oud en afkomstig uit de Atlantische Oceaan, de ander was 1,4 miljard jaar oud en kwam uit China. Zo konden ze de positie van de aarde in de jonge jaren van het zonnestelsel bepalen.

‘Wanneer we onze blik op de sterren richten, kijken we miljoenen of zelfs miljarden jaren terug in het verleden’, vertelt Meyers. ‘Maar als we naar het verleden van het zonnestelsel willen kijken, dan hebben we de gesteenten nodig.’

Maan drijft weg

Met een complex statistisch programma vergeleken ze de gegevens van de stenen met theoretische modellen van het jonge zonnestelsel. De beste overeenkomst was een model waarbij, toen het gesteente 1,4 miljard jaar geleden ontstond, de maan op zo’n 314.000 kilometer afstand stond en langzamer van ons af bewoog dan nu.

Waar de maan staat, heeft een sterke invloed op de lengte van de dagen op aarde. Hoe dichter de maan bij de aarde staat, hoe sneller de planeet draait. Dat beïnvloedt het klimaat, dat op zijn beurt weer de scheikundige samenstelling van de gesteentelaagjes beïnvloedt. De geologen zagen op die manier dat 1,4 miljard jaar geleden een dag ongeveer 18,7 uur duurde.

‘Het is een grote stap vooruit voor de geologie’, zegt Linda Hinnov van de George Mason University in Virginia. Zonder deze statistische methode kun je de relatie tussen aardrotatie en de maan alleen halen uit een zeldzaam soort gesteente, de tidalite. Uit die stenen kun je de getijdenwerking van de vroege aarde aflezen, maar er zijn minder dan tien van zulke stenen gevonden.

‘Met deze methode kunnen we voor hele specifieke perioden uitrekenen hoe lang een dag op aarde duurde en wat de afstand tussen aarde en maan was’, zegt Hinnov. ‘Het is gewoon fantastisch.’

Het onderzoek verscheen in vakblad PNAS.

Lees verder: