Wetenschappers brengen de doden weer tot leven. Nou ja, soort van. Het is gelukt om planten uit ‘spookvijvers’ tot leven te wekken die zich tot 150 jaar lang in de vorm van slapende zaden onder de grond hebben schuilgehouden.
Deze spookvijvers, zoals ze genoemd worden, zijn ontstaan in een tijd waarin in het Verenigd Koninkrijk landbouwgronden werden gewonnen. Bestaande vijvers werden opgevuld en levend begraven, zegt Emily Alderton van University College Londen, die het onderzoek naar de zombieplanten leidde.
Het uitbreiden van landbouwgronden ging destijds gepaard met het verwijderen van hagen. Boeren gebruikten vervolgens de ontwortelde planten en bodemmateriaal om eventuele vijvers op te vullen. Dit is ook gebeurd op de plek van het onderzoek van Alderton en haar team, in Norfolk.
‘De mooiste dingen ontdek je door er niet specifiek naar te zoeken’
Medisch bioloog Yvette van Kooyk wil het immuunsysteem leren kankercellen aan te vallen door hun suikerjas-vermomming weg te knippen.
‘Ze lieten kleine vijvers niet leeglopen, maar ze dempten ze terwijl er nog water in zat. We denken dat dit ertoe heeft bijgedragen dat zaden in de onderliggende sedimenten hebben kunnen overleven’, zegt zij.
Spookachtig litteken
De begraven vijvers zijn vaak te herkennen aan een spookachtig litteken in het landschap. In de vorm van een vochtige depressie, een afwijkende bodemkleur of een plek met slechte begroeiing, waar de grond nooit echt helemaal opdroogt, zegt Alderton.
‘We vonden het woord ‘spook’ wel op zijn plaats, omdat het ook verwijst naar een vorm van leven dat dapper standhoudt – en dat is precies waar we hier mee te maken hebben’, zegt coauteur Carl Sayer, directeur van de UCL Pond Restoration Research Group, een onderzoeksgroep die zich inzet voor het behoud en restauratie van vijvers in landbouwlandschappen.
Sayer: ‘De soorten die in het verleden in de vijver woonden, leven nog steeds. Ze slapen en wachten hun kans af.’
Lokaliseren en afgraven
Het team schat dat alleen al in Norfolk County ongeveer 8000 van deze spookvijvers bestaan en dat er in heel Engeland wellicht zelfs 600.000 begraven liggen.
Voor het lokaliseren van deze begraven schatten gebruiken onderzoekers kaarten van het Britse kadaster en andere historische gegevens, waaruit kan worden opgemaakt op welke plekken vijvers zijn omgezet in landbouwgrond.
Zodra onderzoekers een spookvijver hebben gevonden en toestemming hebben gekregen van de landeigenaren, kunnen ze met een graafmachine aan de slag om de eerste twee meter bodemmateriaal af te graven die er gemiddeld overheen ligt.
Slapende eieren
Tot nu toe heeft het team drie spookvijvers uitgegraven, allemaal op landbouwgrond in Norfolk, en in totaal acht soorten waterplanten ‘tot leven gewekt’. In deze gevallen gaat het om planten die veel in de omgeving voorkomen, maar Alderton denkt dat de jacht op spookvijvers in andere gebieden verrassingen kan opleveren.
‘Gezien het scala aan verschillende typen zaden die we hebben gevonden en na meer dan 150 jaar weer in staat zijn tot ontkiemen, valt in alle redelijkheid te verwachten dat spookvijvers geschikte reservoirs kunnen vormen voor zeldzame of zelfs uitgestorven soorten’, zegt Alderton.
Sterker nog, spookvijvers zouden zelfs slapende diersoorten kunnen blootleggen. Het team vond namelijk ook ‘slapende’ eieren van twee schaaldiersoorten, hoewel nog niet is vastgesteld of die ook echt levensvatbaar zijn.
Natuurbehoud
‘Dit is niet alleen fascinerend onderzoek omdat het een nieuwe manier laat zien waarop je schade aan de natuur kunt herstellen, maar ook omdat het de veerkracht van sommige soorten toont’, zegt Cristopher Hassal van de universiteit van Leeds.
‘Dat planten weer terug kunnen groeien na 150 jaar begraven te zijn geweest, is opmerkelijk. Vijvers worden vaak genegeerd in vergelijking met meren en rivieren vanwege hun kleine afmetingen, maar ze leveren veel meer op qua soortaantallen die ze herbergen’, zegt hij. ‘Het is geweldig om zo’n succesvolle inspanning tot natuurbehoud te zien waarbij verloren leefomgevingen weer terugkomen.’
Sayer is opgetogen over het vooruitzicht soorten tot leven te wekken die lokaal of nationaal zijn uitgestorven. ‘Het is een heel positieve ontwikkeling op het gebied van natuurbehoud – een zeldzame’, zegt hij.
Mis niet langer het laatste wetenschapsnieuws en meld je nu gratis aan voor de nieuwsbrief van New Scientist.
Lees verder: