GENT (B) – Nonylfenol is een afvalstof die schadelijke effecten heeft op de hormoonbalans van vissen. Onderzoekers van het Laboratorium voor Microbiële Ecologie en Technologie in Gent toonden aan dat nonylfenol door bacteriën kan worden afgebroken.


Bij het zuiveren van afvalwater komt nonylfenol vrij. De volledige afbraak hiervan in een biologisch proces leek tot voor kort onmogelijk. Onderzoekers uit Gent hebben nu aangetoond dat biologische afbraak toch mogelijk is. Uit de actiefslibreactoren van een afvalwaterzuiveringsinstallatie isoleerden zij een bacteriestam die kan groeien met nonylfenol als enige koolstof- en energiebron. Het is nog niet bekend of deze afbraak volledig is.

Afvalwaterzuiveringsinstallaties breken chemicaliën in het afvalwater zo ver mogelijk af. De afvalproducten die ze niet meer af kunnen breken, lozen ze. Nonylfenol is zo’n stof. De industrie produceert jaarlijks wereldwijd ongeveer 480.000 ton nonylfenol-polyethoxylaten. Deze stoffen zitten in industriële wasmiddelen en plastics. Bij afbraak hiervan ontstaat nonylfenol.

Spermakwaliteit
De effecten van lozingen van nonylfenol op vissen die in de buurt van de afvalwaterzuiveringsinstallaties leven, zijn groot. Nonylfenol hoort namelijk bij de groep pseudo-oestrogenen. Deze stoffen, die in het lichaam hetzelfde effect hebben als het vrouwelijke hormoon oestrogeen, ontregelen de hormoonhuishouding van de vissen. Vooral de hormonen die van belang zijn voor de ontwikkeling van jonge vissen en de voortplanting, raken verstoord. Mannelijke vissen in Groot-Brittannië die in de buurt van afvalwaterzuiveringsinstallaties leven, vertonen vrouwelijke eigenschappen. Dit wordt veroorzaakt door de oestrogeenachtige eigenschappen van nonylfenol. In het laboratorium voldoet een kleine concentratie nonylfenol om dit vervrouwelijkingsproces in gang te zetten.

Pseudo-oestrogenen, zoals DDT, dioxine en nonylfenol, zijn stoffen die overal ter wereld in het oppervlaktewater voorkomen. Bij mensen verstoren deze chemicaliën de hormoonhuishouding. Hoewel een oorzakelijk verband nog niet is aangetoond, zijn er sterke vermoedens dat ze een verminderde vruchtbaarheid veroorzaken. Onderzoekscijfers wijzen op een afname van de spermakwaliteit, een verhoogde kans op borst- en prostaatkanker en een stijging van het aantal afwijkingen van de voortplantingsorganen.

De onderzoekers hopen dat de ontdekte bacteriestam in de toekomst industrieel afvalwater met een hoog nonylfenolgehalte gaat zuiveren.

AV