Sommige mensen zeggen zich scherper te voelen als ze vasten tijdens de ramadan of een sapkuurtje. Het hormoon ghreline verklaart dit misschien – en het beschermt je mogelijk ook tegen de ziekte van Parkinson.

Minder eten, beter denken? Beeld: Wikimedia Commons

Kan vasten je denkvermogen versterken? De maag produceert het hormoon ghreline dat zorgt voor eetlust. Mogelijk bevordert dit hormoon ook de groei van nieuwe hersencellen en beschermt het de cellen tegen de effecten van veroudering. Dit kan verklaren waarom sommige mensen zich mentaal scherper zeggen te voelen als ze vasten.

Op eigen houtje fitnessen oorzaak van veel blessures
LEES OOK

Op eigen houtje fitnessen oorzaak van veel blessures

Een op de vijf Nederlanders doet aan fitness. Dat leidt tot een miljoen blessures per jaar. Bewegingswetenschapper Lisa Noteboom onderzocht hoe die ku ...

Toen ghreline werd ontdekt, kreeg het de bijnaam ‘hongerhormoon’. Wanneer je maag leeg raakt, maak je ghreline aan in de maagwand. En na een paar uur zonder eten stijgt het ghreline-niveau in het bloed.

Ghreline kan ook de cognitie verbeteren. In diermodellen leidt een caloriearm dieet tot betere mentale prestaties; mogelijk speelt ghreline hierbij een rol. Het injecteren van het hormoon in muizen verbetert hun leervermogen en geheugen, en het lijkt het aantal verbindingen tussen hersencellen te vergroten.

Onlangs toonden Jeffrey Davies van de Swansea-universiteit in Wales en zijn team aan dat ghreline cellen stimuleert te delen en te vermenigvuldigen. Dit proces, waarbij nieuwe hersencellen worden geboren, heet neurogenese. De onderzoekers dienden het hongerhormoon toe aan in een schaaltje groeiende hersencellen van muizen. Deze cellen maakten een eiwit aan, genaamd fibroblast groeifactor, die de neurogenese in gang zetten.

Nieuwe herinneringen

Als dit effect er ook is in dieren, dan kan dit verklaren hoe ghreline het geheugen bevordert, zegt Davies, wiens resultaten werden gepresenteerd op een conferentie van de British Neuroscience Association.

Jonge hersencellen bevorderen mogelijk het aanleggen van nieuwe herinneringen, omdat ze prikkelbaarder zijn en daarom eerder geactiveerd worden bij nieuwe impulsen. ‘Deze jonge cellen vuren sneller dan oude hersencellen. In een nieuwe situatie maken zij een nieuwe herinnering’, zegt Davies.

Ook voor de behandeling van ziekten waarbij hersencellen afsterven, zoals de ziekte van Parkinson, zijn deze bevindingen interessant. Eerder al toonden Davies en andere onderzoekers aan dat ghreline beschermt tegen parkinson.

Vervolgens zagen Davies en zijn team dat ghreline het sterven van gekweekte cellen voorkomt, wanneer de onderzoekers de ziekte van Parkinson induceerde in de cellen. Een collega van Davies, Amanda Hornsby, ontdekte dat patiënten, bij wie de ziekte van Parkinson hun mentale capaciteit heeft aangetast, minder ghreline in hun bloed hadden dan bij mensen zonder deze conditie.

Mogelijk kunnen we ghreline of andere stoffen die hetzelfde werken, gebruiken in de behandeling van de ziekte van Parkinson, zegt Hornsby.

Caloriearm dieet

Een dieet met 25 procent minder calorieën dan aanbevolen heeft verscheidene positieve effecten op de gezondheid, zoals een betere regulering van de bloedsuikerspiegel. Sommige personen die dit getest hebben, zeggen dat het ook hun denkvermogen verbeterde, maar dit is betwist. Enkele studies hebben aangetoond dat het juist het denkvermogen vermindert.

In een poging om toch te profiteren van de gezonde aspecten van een caloriearm dieet, is het alternatief om afwisselend wel en niet te vasten geopperd. Mogelijk stijgen de ghreline-niveaus in het bloed wanneer je vijf dagen normaal eet en dan twee dagen caloriearm.

Nicholas Kunath van de technische universiteit van München in Duitsland wijst erop dat het aanmaken en ontwikkelen van nieuwe hersencellen enkele dagen tot weken duurt. ‘Je moet op basis van deze gegevens niet verwachten dat vasten direct een effect heeft op het denkvermogen’, zegt hij.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.

Lees verder: