Den Haag (NL) – Met een PIONIER-subsidie van NWO onderzoekt dr Piet Gros de verdediging van het lichaam tegen nekkramp.


Jaarlijks treden er in Nederland enkele honderden gevallen van nekkramp op, ofwel hersenvliesontsteking. Soms is een virus verantwoordelijk voor nekkramp, maar er bestaat ook een bacterie die deze ziekte veroorzaakt. Met een subsidie van 1,3 miljoen gulden kan de Utrchtse biofysisch-chemicus Piet Gros nagaan hoe het lichaam zich wapent tegen nekkrampbacteriën.

De onderzoeksgroep waarin Gros werkt, wil kijken hoe het lichaam reageert op de Neisseria-bacterie die nekkramp veroorzaakt. De Utrechtse onderzoekers bepaalden eerder de driedimensionale vorm van een stukje van deze bacterie. Precies op dat stuk van de nekkrampbacterie reageert het lichaam. De vondst leverde een experimenteel vaccin op dat werkt bij muizen. Nader onderzoek moet duidelijk maken of het vaccin ook bij de mens effect heeft.
Het menselijk lichaam beschikt over een natuurlijke verdediging tegen de bacterie. Zodra die ziekteverwekker in het bloed belandt, zet het lichaam een immunologische kettingreactie in werking die uiteindelijk de bacterie te gronde richt. Een goede timing is belangrijk. Is de actie te laat, dan komt hersenvliesontsteking een stap dichterbij. Te vroeg is ook niet goed, want dan valt het lichaam zichzelf aan.
Het lichaam heeft voor de immunologische verdediging een complex van 35 eiwitten ter beschikking. Elk eiwit in het complex heeft zijn eigen taak. Wat deze taken precies zijn, willen de chemici gaan uitzoeken. Zo willen ze begrijpen hoe het komt dat de ene kant van het complex dat verantwoordelijk is voor de herkenning weet wat er aan de andere kant gebeurt. Gros verwacht dat de structuur van het complex van vorm verandert bij het contact met de indringer. De verandering zorgt ervoor dat het complex de binnengedrongen Neisseria-bacterie kan opruimen.

Erick Vermeulen