Het is een jongen! Een inmiddels vijf maanden oude jongen is de eerste baby ooit die is verwekt door middel van een nieuwe techniek die het DNA van drie mensen gebruikt.
De kersverse Jordaanse moeder draagt genen voor het syndroom van Leigh, een fatale aandoening die het ontwikkelende zenuwstelsel van een kind aantast. Die genen bevinden zich in mitochondriën, de energiecentrales van onze cellen, die een moeder aan haar kind doorgeeft. Ongeveer een kwart van de mitochondriën van de moeder bezit de mutatie. Zelf is ze gezond, maar het syndroom van Leigh veroorzaakte de dood van haar eerste twee kinderen. Het paar zocht daarom de hulp op van vruchtbaarheidsdeskundige John Zhang.
Simon van Gaal: ‘Te veel stress voor een topprestatie is niet goed, te weinig opwinding ook niet’
Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam hebben in kaart gebracht wat de optimale stand van het brein is om zo goed m ...
Zhang werkte aan een manier om mitochondriële ziekten te voorkomen met behulp van een zogenoemde ‘drie-ouders’-techniek. Die controversiële techniek is uitsluitend legaal in Groot-Brittannië. Hiermee kunnen ouders met zulke genetische mutaties gezonde baby’s krijgen. Zhang hoopt dat de geboorte van het kind, wiens Jordaanse ouders door een Amerikaans team in Mexico zijn behandeld, de techniek in een beter daglicht stelt.
Overdracht
In theorie zijn er een paar manieren om dit te bereiken. De methode die in Groot-Brittannië legaal is, heet pro-nucleaire overdracht. Daarbij bevruchten zaadcellen van de vader eicellen van de moeder én van een donor. Dan verwijdert een arts de celkernen van beide eicellen voordat de bevruchte eitjes zich delen tot een embryo. De celkern van de moeder plaatst de arts vervolgens terug in de bevruchte eicel van de donor.
Het paar achtte deze techniek ongeschikt, omdat zij – als moslims – niet twee embryo’s wilden verwoesten. Daarom koos Zhang voor een nieuwe aanpak, genaamd nucleaire spindeloverdracht. Hij verwijderde de kern uit een van de eicellen van de moeder en plaatste deze in een donoreicel waarvan de kern was verwijderd. Deze eicel – met kern-DNA van de moeder en mitochondrieel DNA van een donor – werd vervolgens bevrucht met het sperma van de vader.
Ethisch juist
Zhangs team ontwikkelde met deze aanpak vijf embryo’s, waarvan slechts één zich normaal ontwikkelde. Deze implanteerde hij in de moeder, die het kind negen maanden later kreeg. Het team zal hun bevindingen in oktober presenteren bij een congres over reproductieve geneeskunde in Salt Lake City.
Geen van beide methoden is toegestaan in de Verenigde Staten. ‘Ik ging dus naar Mexico, want daar zijn geen regels,’ zegt Zhang. Hij is er zeker van dat hij de goede keuze heeft gemaakt. ‘Om levens te redden was het ethisch juist.’
‘Het team heeft een ethisch verantwoorde aanpak gebruikt bij deze techniek,’ zegt ook Sian Harding, die eerder de ethiek achter de Britse methode beoordeelde. ‘Het team voorkwam de verwoesting van embryo’s en gebruikte een mannelijke embryo, zodat het kind geen mitochondrieel DNA zou overerven. Het is net zo goed of beter dan de methode die wij in Groot-Brittannië gebruiken.’
Voorzichtig
Veiligheid is nog een bron van zorgen. In de jaren 90 probeerden embryologen voor het laatst een baby te maken met het DNA van drie mensen. Toen injecteerden zij mitochondrieel DNA uit een donor in de eicel van de moeder, tegelijk met het sperma van de partner. Sommige baby’s ontwikkelden een genetische aandoening, waarna de techniek werd verboden. Dat de baby’s twee verschillende mitochondriën hadden veroorzaakte vermoedelijk het probleem.
Toen Zhang met zijn collega’s de mitochondriën van het jongetje testten, ontdekten zij dat minder dan een procent het gen met de mutatie droeg. Wetenschappers nemen over het algemeen aan dat ongeveer 18 procent van de mitochondriën een mutatie moet dragen om problemen te veroorzaken.
Bert Smeets, geneticus van de universiteit van Maastricht is het hiermee eens. Maar hij waarschuwt het team dat zij het kind goed blijven analyseren, om er zeker van te zijn dat het niveau van mitochondriën met mutatie laag blijft. ‘Er bestaat een kans dat die mitochondriën beter kunnen repliceren en hun aandeel geleidelijk aan vergroten,’ zegt hij. ‘We moeten meer van zulke geboortes afwachten en ze voorzichtig beoordelen.’
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: