San Francisco (VS) – Zelf heb je waarschijnlijk wel door of je een ‘muzikaal gehoor’ hebt of niet. Sommige mensen kunnen meer: ze herkennen de toonhoogte van een noot onmiddellijk, zelfs zonder de hulp van een referentietoon. Om dat te ontwikkelen, moet je vroeg naar de muziekschool. De genen moeten echter ook meezitten.


Geneticus Simiak Baharloo en zijn collega’s van de University of California (San Francisco) luisteren tijdens het pipetteren graag naar klassieke muziek. Er was daarbij in hun laboratorium altijd discussie over de toonhoogte van een stuk. Op een dag vroeg iemand zich af of ‘absolute pitch’, de eigenschap om een toonhoogte te herkennen zonder referentietoon, kon worden aangeleerd of werd overgeërfd. Baharloo beet zich vast in het onderwerp.
Baharloo identificeerde uit een groep testpersonen een aantal individuen met een perfecte toonherkenning. Hij enquêteerde deze personen en zag dat ze allen hun muzikale training al heel vroeg hadden aangevat, meestal zelfs voor hun zesde jaar. Vervolgens onderzocht hij de broers en zussen van de toonherkenners. Van degenen die ook voor hun zesde op de muziekschoolbanken zaten, waren ongeveer 30% eveneens perfecte toonherkenners.
Dat resultaat was aanzienlijk meer dan hij vond onder niet verwante muzikanten die al jong in de muziekopleiding zaten. Hiervan heeft minder dan 3% een perfecte toonherkenning. De eigenschap komt dus veel vaker voor in welbepaalde families dan in een vergelijkbare algemene populatie. Toonherkenning is dus een handboekvoorbeeld van een mentale eigenschap waar genetische factoren (aanleg) hand in hand gaan met omgevingsinvloeden (opleiding).
Volgens welk model de eigenschap wordt overgeërfd, was moeilijk te achterhalen. Een polygenisch model lijkt de waarnemingen niet goed te verklaren. Baharloo denkt eerder aan één of een zeer beperkt aantal genen. Met zijn collega’s is hij begonen met een zoektocht naar die genen. Zij daarvoor overigens nog steeds nieuwe proefpersonen. Als u weet in welke toon de wekker u ’s ochtends wakker maakt, dan kan u altijd Simiak Baharloo contacteren.

Peter Raeymaekers